Máy phân tích sắc ký tại Trung tâm dịch vụ phân tích thí nghiệm TP.HCM - Ảnh: T.L
Tại Ngày hóa học TP.HCM lần 8 năm 2015, GS.TS. Chu Phạm Ngọc Sơn, phó chủ tịch Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật TP.HCM, chủ tịch Hội hóa học TP.HCM cho biết: “Nhân kỷ niệm 40 năm ngày giải phóng và thống nhất đất nước, chúng ta thử nhìn lại xem ngành hóa TP đã phát triển đến nay như thế nào, có phục vụ thỏa đáng các lĩnh vực công - nông nghiệp, vật liệu, dược liệu, thực phẩm; có đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng được yêu cầu của sản xuất và đời sống như mong muốn hay không? Trên cơ sở đó, chúng ta tự soi rọi lòng mình để có những suy nghĩ, những dự tính đúng đắn cho những hoạt động sắp tới trong chuyên môn, sao cho đóng góp nhiều nhất, hữu hiệu nhất cho thành phố, cho đất nước”.
Giải quyết các vấn đề của xã hội
Trong những năm qua, Hội hóa học TP.HCM và các thành viên, nhất là các phòng thử nghiệm thành viên tập thể, qua hoạt động chuyên môn, đã góp phần đáng kể vào công tác tư vấn phản biện xã hội, có thể kể đến như phát hiện xăng nhiễm aceton; xác định nguyên nhân nước Nhà máy Tân Hiệp bị đục là do vi khuẩn mangan và sắt; phát hiện trứng gia cầm bị nhiễm phẩm màu sudan, gà vịt bị nhuộm phẩm màu vàng 2,4 - diaminoazobenzen; chế tạo thành công kit thử nhanh ma túy; giải thích nguyên nhân gây hiện tượng lá trắng ở Khu công nghiệp Lê Minh Xuân; chuyển nhượng quy trình chế tạo nước tương sạch, đáp ứng yêu cầu của châu Âu và Việt Nam, giúp trên 25 xí nghiệp khôi phục lại sản xuất nước tương trên địa bàn TP.HCM và tỉnh lân cận; xác nhận khô mực xé là khô mực thật, vi cá cho vào bánh trung thu đúng là vi cá chứ không phải là plastic...; giải thích nguyên nhân gây chân bị nhuộm đen khi giẫm xuống một khu ruộng tại quận 2...
Trung tâm dịch vụ phân tích thí nghiệm TP.HCM đã tích cực tham gia giải quyết các vấn đề bức xúc của thành phố về an toàn vệ sinh thực phẩm (hỗ trợ Sở y tế), chất lượng hàng hóa xuất nhập khẩu trong và ngoài nước (hỗ trợ Sở nông nghiệp và phát triển nông thôn), bảo vệ môi trường, bảo vệ sức khỏe cộng đồng, như đánh giá độ an toàn vệ sinh đối với bao bì, dụng cụ bằng nhựa tổng hợp, bằng kim loại, gỗ, giấy, carton, găng tay cao su tiếp xúc trực tiếp thực phẩm; vitamin trong thực phẩm chức năng; kháng sinh không được phép trong mặt hàng thủy hải sản xuất khẩu; các chất tăng trọng cấm sử dụng trong thức ăn chăn nuôi, thức ăn thủy hải sản; các chất bảo vệ thực vật cấm sử dụng trong trồng trọt, trong sản phẩm nông nghiệp, sản phẩm chế biến, thực phẩm chế biến.
Trung tâm cũng giúp tìm được nguyên nhân các vụ ngộ độc do hóa chất: dư lượng thuốc trừ sâu, kim loại nặng, thuốc diệt chuột... có trong các mẫu bệnh phẩm của bệnh nhân như máu, nước tiểu, tóc, dịch dạ dày... Hàng năm giải quyết hơn 1.000 mẫu, 2.000 chỉ tiêu cho 57 bệnh viện tại TP.HCM và các tỉnh lân cận.
Trong lĩnh vực môi trường, trung tâm đã tham gia đánh giá tác động môi trường các dự án lớn như: dự án đường cao tốc Long Thành - Dầu Giây; trạm phân phối xi măng Hiệp Phước - Nhà Bè... Chất lượng nước ngầm, nước bề mặt, nước sinh hoạt, nước thải đã xử lý; mẫu kiểm tra điều kiện sản xuất về vi sinh; các mẫu đất, bùn, không khí, khí thải, chất thải rắn...
Trong lĩnh vực hỗ trợ quản lý nhà nước, trung tâm là nơi thường xuyên theo dõi tình hình biến động một số chỉ tiêu, là tiêu điểm của xã hội về các lĩnh vực an toàn vệ sinh thực phẩm, chất lượng hàng hóa, sức khỏe cộng đồng, hàng tháng báo cáo giám đốc Sở khoa học và công nghệ (Ban an toàn vệ sinh thực phẩm TP.HCM); hỗ trợ Cục chăn nuôi quản lý chất lượng thức ăn chăn nuôi nhập khẩu; hỗ trợ công an, tòa án trong công tác điều tra phân tích độc chất trong các mẫu tội phạm (tóc, dịch vị bao tử, gan, thận...), mẫu ngộ độc, hóa chất thu tại hiện trường...
Đi tìm các hợp chất tự nhiên
PGS.TS. Trịnh Xuân Vũ, Trường đại học nông lâm TP.HCM, nêu vấn đề: “Có một hiện tượng rất hay là các loài cây hoang dại, cây rừng rất khỏe, một mặt là do kết quả đấu tranh sinh tồn, mặt khác cũng có thể là do môi trường chưa bị ô nhiễm. Chúng tồn tại khỏe mạnh mà không phân bón, không thuốc trừ sâu! Khi môi trường đất bị ô nhiễm thì cây trồng yếu đi, sức đề kháng giảm, bệnh tật tăng lên và lượng thuốc hóa học theo đó lại được đổ vào nhiều hơn!”. PGS.TS. Trịnh Xuân Vũ cho rằng, cần tìm một cách tiếp cận mới, theo hướng giúp cho cây đủ khỏe để chúng có thể tự tồn tại và tự tạo ra sức đề kháng tốt hơn, bằng cách sử dụng những sản phẩm sinh học công nghệ cao, theo hướng không độc hại, hoặc ít độc hại hơn. Ví dụ như nghiên cứu và sử dụng các chế phẩm sinh học, các hợp chất tự nhiên có thể là hữu cơ hoặc vô cơ; tối ưu hóa việc sử dụng phân hóa học, bón ít mà hiệu quả cao (trên cơ sở những nghiên cứu cơ bản); đối với thuốc bảo vệ thực vật cũng vậy.
Thực phẩm chức năng có nguồn gốc thảo mộc gần đây được sử dụng cho người khá nhiều. Cách đây không lâu, có người hỏi PGS.TS. Trịnh Xuân Vũ: “Nếu đặt vấn đề về thực phẩm chức năng cho cây trồng thì ông thấy sao?”, PGS.TS. Trịnh Xuân Vũ cho đây là câu hỏi rất hay. Thực tế có một số sản phẩm theo hướng này đã được sử dụng rất có hiệu quả, đồng thời lại đảm bảo được yêu cầu về vệ sinh an toàn thực phẩm; đây là những loại sản phẩm có nguồn gốc tự nhiên từ thảo mộc, hoàn toàn không độc hại đối với người. Tuy nhiên, điều này chưa trở thành một định hướng thu hút sự đầu tư nghiên cứu và đóng góp công sức của các nhà khoa học và công nghệ. Loại sản phẩm này có thể là hữu cơ hoặc vô cơ ở dạng “siêu nhỏ” và sử dụng với lượng “siêu ít”, nhưng lại đem lại hiệu quả cao, bởi lẽ chúng có tác dụng hỗ trợ cho việc hấp thu các chất dinh dưỡng tốt hơn, thúc đẩy các quá trình sinh lý sinh hóa trong cây, giúp cho cây phát triển cân đối và khỏe mạnh, có sức đề kháng cao. Acid salicylic đang được sử dụng như một chất kích kháng tốt, giúp cây có thể tăng sức chống chịu đối với một số bệnh.
Như Quỳnh (http://www.khoahocphothong.com.vn/)